İnsan Hakları Komitesi (HRC)
Türkiye Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesini 2003 yılında onaylamıştır.
Sözleşmenin İkinci İhtiyari Protokolü, Protokolü kabul eden Devletler tarafından ölüm cezasının kaldırılmasıyla ilgilidir.
İnsan Hakları Komitesi, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ‘nin taraf devletlerce uygulanmasını izleyen 18 bağımsız uzmandan oluşan bir organdır. Komite Cenevre’de toplanır ve normalde yılda üç oturum düzenler.
Komite’nin İşlevleri
Sözleşmeye Uygunluğun Gözden Geçirilmesi
Taraf Devletler, medeni ve siyasi hakların nasıl uygulandığına dair Komite’ye düzenli raporlar sunmakla yükümlüdür. Devletler ilk olarak Sözleşme’ye taraf olduktan bir yıl sonra ve daha sonra Komite ne zaman talep ederse rapor sunmalıdır. Öngörülebilir İnceleme Döngüsü uyarınca, Komite raporun sekiz yıllık bir takvime göre sunulmasını talep etmektedir. Komite her raporu inceler ve endişelerini ve tavsiyelerini ‘sonuç gözlemleri’ şeklinde taraf Devlete iletir.
Devletler Arası Şikayetler
Sözleşme’nin 41. Maddesi Komite’nin devletlerarası şikayetleri değerlendirmesini öngörmektedir.
Komite ayrıca, tematik konular veya çalışma yöntemleri hakkında genel yorumlar olarak bilinen insan hakları hükümlerinin içeriğine ilişkin yorumlarını yayınlar.
Bireysel Başvuru Prosedürü
Sözleşme’ye Ek İhtiyari Protokol, Komite’ye, Protokol’e taraf Devletler tarafından Sözleşme’nin ihlal edildiği iddialarına ilişkin bireysel şikayetleri inceleme yetkisi vermektedir.
Genel Yorumlar
Usul Kurallarının 76. ve 77. Kuralları uyarınca Komite, taraf Devletlere Sözleşme ve İhtiyari Protokolleri kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmelerinde yardımcı olmak amacıyla, Sözleşme’nin veya İhtiyari Protokollerinin yönlerini ele alan belirli konularda genel yorumlar hazırlamaya ve kabul etmeye karar verebilir.
2024 yılı itibariyle Komite 37 genel yorum kabul etmiştir.
Türkiye’nin Raporlama Durumu
Türkiye’nin ve Komite’nin Nihai Gözlem Raporları
- 2004 yılında vermesi gereken ilk raporu onaydan yedi yıl sonra 2011 yılında İnsan Hakları Komitesine sunmuştur.
Komite 2012 yılında yayınladığı Nihai Gözlem Raporunda - Komite, Türkiye’nin 2016 yılında ikinci raporunu vermesini talep etmiş olmasına rağmen Türkiye 2022 yılına kadar ikinci raporunu sunmamıştır. İnsan hakları Komitesi, 25 Ağustos 2021 tarihinde Türkiye’ye Konular listesi göndermiştir. Türkiye 3 Ağustos 2022 tarihinde yanıtları içeren raporunu Komiteye göndermiştir. Komite 2024 yılında yapacağı 142.nci oturumda bu raporu değerlendirecektir.[1]
[1] tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/TreatyBodyExternal/countries.aspx?CountryCode=TUR&Lang=EN
